Παρότι το αρχικό μου κίνητρο ήταν να ασκηθώ σε μια πολεμική τέχνη και παρά το γεγονός 
ότι η άσκηση που κάναμε δεν έμοιαζε σε τίποτα με αυτό που περίμενα, το Τάι τσι μου προσέλκυσε αμέσως το ενδιαφέρον. Για την ακρίβεια, έξι μήνες που κράτησαν τα μαθήματα, δεν έχασα ούτε ένα. Θυμάμαι στο πρώτο μάθημα μια γεμάτη αίθουσα με 20 άτομα και στα τελευταία 4-5 μόνο εμένα, την ιδιοκτήτρια του χώρου, που ήταν και χορεύτρια και περιστασιακά  ένα-δύο άλλα πρόσωπα. Προφανώς, οι αργές επαναλαμβανόμενες κινήσεις και κάποιες στάσεις ακινησίας δεν βρήκαν μεγάλη απήχηση στο φοιτητικό –κατά κύριο λόγο- κοινό της σχολής. Τα μαθήματα δεν συνεχίστηκαν, δεν είχαμε ολοκληρώσει την εκμάθηση ούτε του ενός έκτου της βασικής φόρμας, αλλά θυμάμαι καθαρά την αίσθηση που είχα από αυτήν την πρώτη επαφή με το Τάι τσι: κάθε φορά που έκανα άσκηση και για μια-δυο ημέρες μετά το μάθημα, ένιωθα το σώμα μου πολύ πιο άνετο, πιο ζωντανό και κουραζόμουν λιγότερο.


         Το 2009 στο Coroico της Βολιβίας, μετά από μια απότομη κίνηση σε  σκάψιμο και ένα ‘κρακ’ στη σπονδυλική μου στήλη, χρειάστηκε να μείνω στο κρεβάτι για ένα μήνα. Έκανα ακτινογραφία και αρχικά δεν πίστευα αυτό που έβλεπα, για την ακρίβεια νόμιζα ότι είναι κάποιο artifact (αποτέλεσμα απεικονιστικού λάθους) της ακτινογραφίας, παρότι ήταν ακριβώς στο σημείο που πόναγα. Γι’ αυτό το λόγο έκανα και αξονική και στη συνέχεια ο νευροχειρουργός που με είδε μου είπε ότι εκτός από 2 κήλες στο σημείο, που οριακά πιέζαν τον νωτιαίο μυελό, είχα και δισχιδή ράχη (spina bifida occulta ). Όταν το έψαξα για να φρεσκάρω την ιατρική μου μνήμη, είδα ότι είναι μια κληρονομική, εκ γενετής, πάθηση που έχει να κάνει με τον εμβρυικό σχηματισμό των σπονδύλων και για να το πω πιο απλά, από το σπόνδυλό μου λείπει ένα κομμάτι (αυτό που νόμιζα ότι είναι κάποιο λάθος στην απλή ακτινογραφία). Το παράδοξο, βέβαια, είναι ότι το ανακάλυψα όταν ήμουν 29 χρονών, παρότι από μικρός αισθανόμουν ενοχλήσεις στη μέση, τις οποίες συνήθως απέδιδα σε κούραση μιας και συνέβαιναν περισσότερο μετά από έντονη άθληση. 

  
        Μετά από το αρχικό ξάφνιασμα, χρειάστηκαν δυο μήνες ξεκούρασης και θεραπείας για να αρχίσω πάλι να περπατάω κανονικά. Από την πρώτη στιγμή που μου συνέβη αυτό το ατύχημα είχα αισθανθεί έντονα την ανάγκη να κάνω κάποιου είδους γυμναστική εκτός από τις ειδικές ασκήσεις που έκανα για τη μέση με κάποιον φυσικοθεραπευτή. Τότε θυμήθηκα το Τάι τσι.  Άρχισα, λοιπόν, να κάνω κάποιες πολύ απλές ασκήσεις που θυμόμουν και τη ‘βασική στάση’ στο Τσεν Τάι τσι, δηλαδή μια συγκεκριμένη όρθια στάση σε ακινησία. Δεν θυμόμουν πολλά πράγματα από αυτά που είχα μάθει και σίγουρα δεν τα θυμόμουν και πολύ σωστά, αλλά ήταν βέβαιο ότι κάθε φορά που έκανα τις ασκήσεις, ένιωθα σαφή βελτίωση στην αίσθηση της μέσης μου, στην ευκολία στην κίνηση και τη ζωτικότητα του σώματος γενικότερα.
      

       Από το 2010 που επέστρεψα για πρώτη φορά στην Ελλάδα και έκτοτε, ασκούμαι σχεδόν καθημερινά στο Τάι τσι και σε Τσι κουνγκ ¹. Λόγω του προβλήματος στη σπονδυλική στήλη είναι πλέον απαραίτητο τόσο για την πρόληψη, όσο και για τη θεραπεία - με βοηθάει να συνέλθω πιο γρήγορα όταν έχω κάποιο επεισόδιο οξείας oσφυαλγίας (λουμπάγκο). Δεν θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ‘καλό’ ασθενή, δηλαδή κάποιον που θα ενδιαφερθεί πολύ για ένα πρόβλημα υγείας που έχει και θα εκτελέσει με συνέπεια ένα θεραπευτικό σχήμα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, όμως, δεν είναι μόνο το πρόβλημα υγείας που με έχει οδηγήσει στο να ασκούμαι καθημερινά. Το Τάι τσι είναι μια αληθινή τέχνη, την οποία μπορεί κανείς να εξασκεί και να εξελίσσει σε όλη του τη ζωή. Μια τέχνη που εμπεριέχει τη σωματική άσκηση, αλλά και την άσκηση της παρατήρησης, δηλαδή την άσκηση της κατεύθυνσης της προσοχής.


       Το 2014 επισκέφτηκα την Κίνα και πιο συγκεκριμένα την πόλη της Τιαντζίν, όπου παρέμεινα για 6 μήνες ασκούμενος στο βελονισμό σε ένα από τα  πανεπιστημιακά νοσοκομεία της πόλης. Σ’ αυτό το διάστημα, δεν έχασα την ευκαιρία να δω και να εξασκήσω το Τάι τσι στην γενέτειρά του. Αποκόμισα τρεις διαφορετικές εντυπώσεις από το Τάι τσι στην Κίνα. Θεωρώ χρήσιμο να μιλήσω γι αυτές, όχι μόνο για να αντιληφθεί κανείς πως ασκείται το Τάι τσι στην Κίνα σήμερα, αλλά και για να μεταφέρω την αίσθηση αυτού του πολιτισμού που μοιάζει τόσο διαφορετικός -αλλά και πολλές φορές τόσο ίδιος- με τον δικό μας.
          Η πρώτη μου εντύπωση, λοιπόν, ήταν σε μια σχολή Τάι τσι στην οποία παρακολούθησα μαθήματα για 5 περίπου μήνες. Εκεί βρέθηκα σχεδόν από τύχη, όταν κάποιος κινέζος συνάδελφος που δεν μίλαγε αγγλικά μου είπε, μέσω της μεταφράστριάς μου, ότι θα πάει να δει μια σχολή Τάι τσι, μιας και έκανε μέχρι τότε μαθήματα μέσω ίντερνετ (!) και με ρώτησε αν ήθελα να πάμε μαζί. Ευτυχώς για μένα ήταν σχολή του στυλ Τσεν. Είναι το ίδιο στυλ, στο οποίο ασκούμαι κι εγώ, οπότε καταλάβαινα το πρόγραμμα, γνώριζα τις κινήσεις και δεν με δυσκόλεψε ιδιαίτερα το γεγονός ότι κανείς δεν μίλαγε αγγλικά κι εγώ καθόλου κινέζικα. Εκεί ήρθα σε επαφή με ένα είδος άσκησης με έμφαση περισσότερο στη μυϊκή ενδυνάμωση και τα ανοίγματα (στρέτσινγκ), κάτι που θύμιζε περισσότερο «γυμναστική» και λιγότερο το διαλογιστικό τρόπο άσκησης που είχα συνηθίσει στην Ελλάδα. Εκτός από αυτό, σε πολλά μαθήματα δεν έκαναν όλοι μαζί τις ίδιες κινήσεις, αλλά ασκούνταν ο καθένας σε διαφορετικά μέρη της φόρμας ², ανάλογα με τις υποδείξεις του δασκάλου ή τη διάθεση του καθενός. Σε αντίθεση, πάλι, με ό,τι είχα συνηθίσει, κάποιοι από τους ασκούμενους, ιδιαίτερα στα τμήματα των αρχαρίων, συχνά έπιαναν την κουβέντα μεταξύ τους σε παρατεταμένα διαλείμματα, κάνοντας ελάχιστη άσκηση. Παρόλα αυτά, οι βασικές κινησιολογικές αρχές του Τάι τσι διδάσκονταν με τον ήδη γνωστό, για μένα, τρόπο. Σχετικά σύντομα, κατάλαβα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτού του τρόπου διδασκαλίας, αλλά αποφάσισα να κάνω “ό,τι και οι Ρωμαίοι στη Ρώμη”. Θυμάμαι, πάντως, το ενδιαφέρον των δασκάλων (κάποιοι ήταν μόλις 20-25 χρονών) για μένα, τις εντελώς ατυχείς και κωμικές προσπάθειες επικοινωνίας στα κινέζικα και την αίσθηση συμπόρευσης στην εκμάθηση της τέχνης με τους συμμαθητές μου, κυρίως με αυτούς μέσης ηλικίας που ενδιαφέρονταν αληθινά για το αντικείμενο.
 

        Η δεύτερη εικόνα που έχω συγκρατήσει από το Τάι τσι στην Κίνα, είναι πολύ χαρακτηριστική της σύγχρονης κινέζικης πραγματικότητας αλλά και της ομοιότητας των ανθρώπινων ‘παθών’ σε όλα τα μήκη - αν όχι και πλάτη (μιας και το γεωγραφικό πλάτος είναι ίδιο με αυτό της Θεσσαλονίκης περίπου), της γης. Λόγω της επίδρασης του Τάι τσι στην υγεία, που πλέον τεκμηριώνεται και με επιστημονικές έρευνες, η άσκηση αυτή έχει ενταχθεί  στο υποχρεωτικό πρόγραμμα σπουδών, τουλάχιστον στο πανεπιστήμιο της ΠΚΙ ³ στην Τιαντζίν. Κάθε πρωί, λοιπόν, μιας και έμενα στη φοιτητική εστία με θέα το μεγάλο γήπεδο του πανεπιστημίου, έβλεπα εκατοντάδες κινέζους φοιτητές να ξεκινούν το πρωινό τους με αυτή την ευεργετική για την υγεία άσκηση. Ακούγεται ωραίο θεωρητικά, αλλά στην πράξη η εικόνα ήταν κυριολεκτικά κωμικοτραγική. Περισσότεροι από τους μισούς φοιτητές, οι οποίοι δεν είχαν ακόμα, εντελώς ξυπνήσει, εκτελούσαν τη φόρμα βαριεστημένα, Συχνά, ο δάσκαλος υπαγόρευε τις κινήσεις (ή απλά απήγγειλε κάποιο κέιμενο) που διάβαζε από χαρτί, με ένα μονότονο και αδιάφορο ύφος. Ελάχιστοι ήταν αυτοί που, στις πολύ μπροστινές θέσεις, προσπαθούσαν να εκτελέσουν σωστά και με σφρίγος τις κινήσεις. Οι περισσότεροι από αυτούς, συμμετείχαν στην άσκηση μόνο όταν αντιλαμβάνονταν ότι τους κοιτούσε ο γυμναστής. Οι φοιτητές στις τελευταίες σειρές, στο παγκόσμιο κατά τα φαινόμενα άσυλο της γαλαρίας, ήταν είτε ξαπλωμένοι, είτε σε απίστευτες στάσεις βαρεμάρας, επιτείνοντας την αίσθηση ανίας και καταναγκασμού που ήταν διάχυτη στην, ούτως ή άλλως, επιβαρυμένη από βιομηχανικούς ρύπους ατμόσφαιρα.
 

       Την ακριβώς αντίθετη αίσθηση έχω από την τρίτη εικόνα που θυμάμαι από το Τάι τσι στην Κίνα: Είναι η άσκηση του Τάι τσι σε πάρκα και σε πλατείες, από ομάδες ή/και από ολόκληρες σχολές με ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, οι οποίοι συνήθιζαν να κάνουν την άσκησή τους σε εξωτερικό περιβάλλον. Εκεί έβλεπα συχνά, ανθρώπους 70-80 χρονών να κάνουν υπέροχο Τάι τσι και κάποιους από αυτούς, ακόμα και σ'αυτήν την ηλικία να εξασκούνται σε φόρμες με όπλα (σπαθί –κοντάρι). Ήταν σαν μια ζωντανή απόδειξη για όλα αυτά για τα οποία μιλούν οι σύγχρονες έρευνες. Ακόμα όμως και σε περιπτώσεις ανθρώπων που δεν είχαν τόσο καλή τεχνική κατάρτιση πάνω στην τέχνη του Τάι τσι, μπορούσε εύκολα κανείς να αντιληφθεί, ότι απολάμβαναν την άσκηση, την εκμάθηση και τη συντροφιά. 


         Η προσωπική μου εμπειρία μέχρι στιγμής από το Τάι τσι είναι μια εμπειρία που έχει περάσει από πολλά στάδια αλλαγών και εξέλιξης,αλλά πάντα ήταν σταθερό το ενδιαφέρον μου γι’ αυτή την τέχνη. Παρά τις διαρκώς επαναλαμβανόμενες, ήπιες, ελλειπτικές κινήσεις, το Τάι τσι δεν φαίνεται ποτέ ίδιο. Αυτό συμβαίνει λόγω της καλλιέργειας της κίνησης του σώματος ταυτόχρονα με την εξάσκηση της κατεύθυνσης της προσοχής σε μια συνθήκη εσωτερικής παρατήρησης. Τη συνθήκη αυτή την ανακαλύπτει κανείς και εμβαθύνει σε αυτήν μέρα με τη μέρα, ενώ παράλληλα εξελίσσει τις τεχνικές λεπτομέρειες της άσκησης.

         Στην κινησιολογική ιδιαιτερότητα του Τάι τσι ⁴ οφείλεται και η σημαντική ευεργετική επίδραση που έχει στην ψυχολογία των ανθρώπων που ασκούνται σ’αυτό. Προσωπικά, στην τέχνη αυτή, έχω βρει έναν φυσικό τρόπο χαλάρωσης και ηρεμίας του νου, που έχει σαν αποτέλεσμα καλύτερη πνευματική συγκέντρωση συνδυασμένη με ισσοροπία και ροή στο συναισθηματικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, πολλές φορές, λειτουργεί σαν τρόπος εκτόνωσης του αναπόφευκτου στρες της καθημερινότητας και της ψυχικής και σωματικής έντασης στον χώρο εργασίας. Ο συνδυασμός της ψυχικής ηρεμίας, της νοητικής καθαρότητας και της σωματικής άσκησης είναι αυτό που κάνει το Τάι τσι για μένα πολύτιμο. 
 Πέρα, όμως, ακόμα και από αυτήν την κάπως “χρηστική” σημασία του Τάι τσι στη ζωή μου, έχω την αίσθηση ότι αυτό που έχει κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον μου σ’ αυτή την άσκηση είναι ότι είναι μια πραγματική τέχνη. Είναι, δηλαδή, ένας τόπος συνάντησης με αυτό που πραγματικά είμαστε, Μια αληθινά δημιουργική συνθήκη. Μοιάζει παράδοξο πως μπορεί να εκφραστεί κανείς προσωπικά και δημιουργικά μέσα στα στενά όρια των επαναλαμβανόμενων κινήσεων και της απαράβατης βασικής κινησιολογικής αρχής που θέλει πάντα την κίνηση να ξεκινά από το κέντρο του σώματος. Κι όμως, εύκολα παρατηρεί κανείς πόσο διαφορετικό είναι το Τάι τσι που κάνει ο κάθε ασκούμενος. Για το λόγο αυτό φαίνεται άλλωστε πως υπάρχουν τόσα πολλά διαφορετικά στυλ και μέσα σ’αυτά αναρίθμητες εκδοχές με ιδιαίτερο κάθε φορά τρόπο άσκησης.

        Αυτό είναι το Τάι τσι μέσα από τη δική μου εμπειρία: μια τέχνη για σωματική υγεία, ηρεμία του νου και ένας τρόπος έκφρασης.



¹ Το τσι κουνγκ είναι μια ευρεία κατηγορία ασκήσεων με καταγωγή από τη μαχητική, θεραπευτική και διαλογιστική παράδοση της Κίνας.

Για περισσότερες πληροφορίες για το Τάι τσι και το Τσι κουνγκ επισκευτείτε τη σελίδα του choros space.



² φόρμα είναι μια βασική αλληλουχία κινήσεων (δες επίσης και ⁴)



³ΠΚΙ = Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική


⁴ Για μια γενική αναφορά στο Τάι τσι και τις σύγχρονες έρευνες σχετικά με τα οφέλη για την υγεία ανατρέξτε εδώ